Af, kimi zaman kesinleşmiş cezaları kaldıran, hafifleten veya değiştiren, kimi zaman da kamu davasını düşüren veya mahkumiyeti bütün neticeleriyle birlikte vaki olmamış sayan, yasama veya yürütme organlarınca gerçekleştirilen bir kamu hukuku işlemidir.
Türk Hukuku’nda af çıkarma yetkisi Anayasa’nın 87. maddesinin“…Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek…” hükmüyle, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne aittir. Ayrıca Anayasa’nın 104. maddesinin“…Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır…” hükmüyle, Cumhurbaşkanı’na özel bir af yetkisi de tanınmıştır.
Af, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (“TCK”) 65. maddesinde “Genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar. Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir…” hükmüyle düzenlenmiştir. Kanun koyucu madde içerisinde genel af ve özel af olarak ikili bir ayrıma gitmiştir.
Genel af; mahkumiyeti ve kamu davasını ortadan kaldıran af şekli olup; suçun yaptırımının bağışlanması değil, bütün neticeleriyle birlikte ortadan kaldırılması olduğundan geçmişin unutulması anlamına gelmektedir. Genel affın çıkarılması neticesinde; yürütülmekte olan savcılık soruşturmaları hakkında takipsizlik kararı, ceza mahkemelerinde açılan ve devam eden kamu davaları hakkında düşme kararı verilecektir. Kesinleşmiş ceza mahkumiyeti kararı tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkacağından verilen hükmün infazı sona erecektir. Ayrıca affa uğramış tüm cezalar da adli sicil kaydından çıkartılacaktır.
Özel af; sadece cezayı ortadan kaldıran af olarak ifade edilir. Özel affın esası ise bir suçu bağışlamak şeklinde görülmektedir. Özel af hükmedilmiş cezayı kaldırır, hafifletir veya değiştirir. Asıl cezanın kalkmasına veya değişmesine rağmen cezaya bağlı olan ve hükümde gösterilen hak yoksunlukları mevcudiyetlerini devam ettirirler. Özel affın çıkarılması neticesinde; suçun cezasının cezaevinde infaz edilmesine son verilmesi, ceza mahkumiyetinin infaz süresinin azaltılması veya hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi gerçekleşecektir. Ayrıca yürütülmekte olan soruşturma veya kovuşturma devam edecek olup, yargılama neticesinde sanığın cezalandırılması halinde, sanık özel aftan yararlanacaktır.
Son olarak; Türk Hukuku’nda af çıkarma yetkisi belli şartlar altında Cumhurbaşkanı’na da tanınmıştır. Anayasa Cumhurbaşkanı’nın af yetkisinin kapsamını sürekli hastalık, sakatlık, kocama nedenleriyle sınırlandırmış olup Cumhurbaşkanı’nın kıyas yoluyla bu yetkisini genişletmesi mümkün değildir.
Hukuk Desteği
iletisim: [email protected]
