6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (“HMK”) 147. madde 1. fıkra “Taraflar, ön inceleme aşamasının tamamlanmasından sonra tahkikat için duruşmaya davet edilir.” hükmü uyarınca, ön inceleme aşamasının tamamlanması akabinde tahkikat aşamasına geçilecektir.
Her ne kadar kural ön incelemenin tamamlanmasından sonra tahkikat aşamasına geçiş olsa da; bazı durumlarda, tahkikata geçilmesi gerekmeksizin davanın ön inceleme safhasında sonuçlanması mümkün olmaktadır. Bunlar;
- Ön inceleme duruşmasında, tarafların dava konusu ihtilafın tamamı yönünden sulh olmasıyla davanın nihayetlenmesi,
- Hakimin dava şartları ve ilk itirazlar yönünden verdiği kararın davayı sona erdiren nitelik taşıması sebebiyle davanın sona ermesi (Bkz…),
- Hakimin davalının hak düşürücü süre itirazını ve zamanaşımı def’ini yerinde bulması veya re’sen hak düşürücü sürenin geçtiğini tespit etmesi sonucunda, bu sebeplerle davanın reddine karar vermesi şeklinde sayılabilecektir.
Tahkikat aşamasında, tarafların davada ileri sürdükleri tüm iddia ve savunmalar incelenip değerlendirilecek, her iki taraf da usulüne uygun olarak tahkikat duruşmasına davet edilip, davada ileri sürülen vakıalar hakkında dinlenecektir. Ancak burada yeri gelmişken belirtmek isteriz ki, tarafların tahkikat duruşmasına katılmaları zorunlu değildir. Sırf bu duruşmaya katılmadıkları için taraflar hakkında zorla getirtilme kararı çıkarılamaz.
Diğer yandan, her iki tarafın da usulüne uygun davetiyeye rağmen geçerli bir mazeret bildirmeksizin duruşmaya katılmamaları halinde, mahkeme tarafından dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilecektir. Taraflardan sadece birinin duruşmaya iştirak etmesi ve davayı takip etmeyeceğini söylemesi durumunda ise diğer tarafın geçerli bir mazeret bildirimi bulunmamaktaysa, yine dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilecektir. Davanın düşmesi için davaya, davacı tarafın mazeretsiz katılmaması ve davalı tarafın da dosyayı takip etmediğini beyan etmesi aranmaktadır. Gelen tarafın diğer tarafın yokluğuna rağmen davaya devam etmek istemesi halinde de, gelmeyen tarafın yokluğunda duruşmaya devam olunacaktır. Burada ön inceleme aşamasından farklı olarak; gelen taraf, gelmeyen tarafın muvafakati olmaksızın iddia ve savunmalarını genişletip değiştiremeyecektir. Anılan farka ilişkin yazımız için (Bkz…) Lakin burada duruşmaya yokluğunda devam edilen tarafın geçerli bir mazereti yoksa, yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemeyeceğini de bildirmek isteriz.
Delillerin değerlendirilmesi, taraf ve tanıkların dinlenmesi, bilirkişi raporunun/raporlarının aldırılması gibi işlemler hep bu safhada yapıldığından, tahkikat aşaması davanın diğer aşamalarına göre çok daha uzun sürmekte, birçok duruşma sürecini kapsayabilmektedir.
Tahkikat ve yargılama işlemlerinin icrası ile tarafların ve diğer ilgililerin duruşmadaki açıklamaları HMK 154 ve 155. madde hükümleri gereğince, tahkikat tutanağına geçirilmeli ve tutanağın altı hakim ve zabıt katibince imzalanmalıdır. Hakimin davanın muhakeme ve hüküm için yeterli derecede aydınlandığı kanaatine varmasıyla, tahkikat tamamlanacak ve sözlü yargılama aşamasına geçilecektir.
Hukuk Desteği
iletisim: [email protected]
